آموزش سهامداران (­­­­تجزیه و تحلیل صورت­های مالی)

تجزیه و تحلیل صورت­های مالی

یکی از شیوه‌های اصلی تحلیل‌گران مالی در ارزیابی شرکتها، استفاده از صورتهای مالی آنهاست. تحلیل‌گران صورتهای مالی یک شرکت را می‌گیرند و با اقدامات مقایسه اقدام به تجزیه و تحلیل آنها می‌کنند. در تجزیه و تحلیل شرکتها سعی می‌شود وضعت سود آوری، ریسک مالی، وضعیت تولید و فروش ، وضعیت بدهی و حاشیه سود شرکت به طور کامل بررسی گردد. ذینفعان شرکت اعم از سهامداران، بستانکاران و افراد طرف معامله با شرکت می­توانند با استفاده از تجزیه و تحلیل‌های انجام شده بر روی صورتهای  مالی یک شرکت خود را در وضعیت مناسبی با آن قرار دهند. اگر ریسک مالی شرکت بالا باشد سهامداران ممکن است اقدام به فروش سهام خود کنند و یا بستانکاران سعی می‌کنند اعتبار کمتری به شرکت بدهند و یا در مقابل وضعیت بستانکاری خود بازدهی بیشتری را طلب کنند.

انواع تجزیه و تحلیل صورتهای مالی

 تجزیه و تحلیل صورتهای مالی به دو گروه تجزیه و تحلیل افقی و تجزیه و تحلیل عمودی تقسیم می‌شود.

الف) تجزیه و تحلیل افقی:

این نوع تجزیه و تحلیل، اطلاعات صورتهای مالی را برای چند دوره مالی بر مبنای اطلاعات سال پایه بیان می‌کند و موفقیت در هر دوره مالی با مقایسه اطلاعات سنوات قبل بررسی می‌شود و خود به دو دسته صورتهای مالی مقایسه‌ای و بررسی روند تقسیم می‌شود .

1)     صورتهای مالی مقایسه‌ای:

به تجزیه و تحلیل صورتهای مالی در دو دوره متوالی اطلاق می‌شود، تحلیل‌کنندگان مالی تغییر مطلق ارقام صورتهای مالی و همچنین درصد تغییر از یک سال به سال دیگر را محاسبه می‌کنند، بدین ترتیب اطلاعات جامع‌تری از صورتهای مالی استخراج می‌شود.

2)     بررسی روند:

 در ایــن بررسی روند اقلام مهم مندرج در صورتهای مالی با مبنای قرار‌‌دادن سال پایه بررسی می‌شود به همین دلیل واحدهای تجاری در اغلب موارد ارقام مقایسه‌ای برای دوره‌های متوالی 5 تا 10 ساله را ارایه می‌کنند تا مقایسه‌های بیشتری انجام پذیرد. این تجزیه و تحلیل اهمیت بیشتری از تحلیل صورتهای مالی مقایسه‌ای در دو دوره متوالی دارد، زیرا دوره‌ها بیشتر روند ارقام را بهتر منعکس می‌کند، تغییر از یک دوره مالی به دوره مالی بعد ممکن است الزاماً بخشی از یک روند کلی محسوب نشود زیرا ممکن است این تغییر در شرایط غیر عادی اقتصادی با وقوع چند رویداد غیر مکرر ایجاد شده باشد، مثلاً افزایش قابل ملاحظه در سود هر سهم سال جاری ممکن است ناشی از فروش اوراق بهاداری باشد که چند سال قبل خریداری شده است، که در سالهای آتی تکرار نگردد لذا مقایسه سود خالص در یک دوره 5 ساله ممکن است این حقیقت را که افزایش سود در سال جاری در روال عادی عملیات نبوده است آشکار نماید .

مثال 1 :  صورت سود و زیان پنج سال متوالی شرکت X بشرح زیر است.

شرکت X

صورت سود و زیان مقایسه ای 1372 الی 1376

	1372	1373	1374	1375	1376
فروش	871505	978692	1107128	1208061	1159863
بهای‌تمام‌شده‌‌کالای‌فروش‌رفته	663840	760213	882362	966568	952176
هزینه های عمومی اداری	93801	107484	107140	132077	150665
هزینه بهره	8400	8151	9526	16038	21891
مالیات بردرآمد	46600	43900	42300	35300	6300
سود خالص	58864	58944	65800	58078	28831

تجزیه و تحلیل صورت سود و زیان مقایسه ای سالهای 1375 و 1376 به شرح زیر است .

	1375	1376	مبلغ تغییر	درصد تغییر
فروش	1208061	1159863	( 48198 )	( 4% )
بهای تمام شده فروش رفته	966568	952176	( 14392 )	( 5/1 )
هزینه های عمومی اداری	132077	150665	18588	14
هزینه بهره	16038	21891	5853	36
مالیات بردرآمد	35300	6300	( 29000 )	( 82 )
سود خالص	58078	28831	( 29247 )	( 50 )

بررسی روند صورت سود و زیان پنج سال شرکت X  به شرح زیر است .

	1372	1373	1374	1375	1376
فروش	100%	112%	127%	139%	133%
بهای‌تمام‌شده‌کالای‌فروش‌‌رفته	100	115	133	146	143
هزینه های عمومی اداری	100	114	114	140	160
هزینه بهره	100	97	113	191	261
مالیات	100	94	91	76	14
سود خالص	100	100	112	99	49

پس از انجام تجزیه و تحلیل فوق حداقل سه سوال زیر قابل طرح است :

1) چرا سطح در‌آمد فروش پس از چند سال رشد، ناگهان کاهش یافته است ؟

2) چرا سود خالص در سال 1376 شدیداً کاهش یافته است ؟

3) چرا هزینه بهره در سال 1376 بطور چشمگیری افزایش یافته است ؟

        در تجزیه و تحلیل صورتهای مالی هنگامی که از درصدیابی استفاده می‌شود باید توجه داشت که اگـــر ارقام سال پایه کوچک باشد تغییرات آتی مانده‌ها از نظر درصدی بسیار بزرگ جلوه خواهد کرد، در اینصورت بهتر است از تغییرات ریالی ارقام استفاده شود، مثلاً هزینه بهره در سال 1376 نسبت به سال 1372 به 261% رسیده است که علت آن کوچک بودن مبلغ هزینه بهره در سال 1373 است.

ب) تجزیه و تحلیل عمودی:

        در تجزیه و تحلیل عمودی تمام اطلاعات مندرج در یک صورت مالی نسبت به ارقام همان صورت مالی بررسی می‌شود و به دو گروه صورتهای مالی استاندارد و تجزیه و تحلیل نسبت های مالی تقسیم می‌شود .

1)      صورتهای مالی استاندارد:

در این نوع تجزیه و تحلیل تمام اطلاعات مندرج در یک صورت مالی خاص بعنوان درصدی از یک رقم شاخص از همان صورت مالی بیان می‌شود برای مثال در صورت سود و زیان تمام اقلام بر حسب درصدی از فروش بیان می‌شوند یا در ترازنامه بعنوان درصدی از جمع دارائیها بیان می‌شوند.

 صورت سود‌ و ‌زیان استاندارد شده شرکت X بر مبنای درصدی از فروش طی سالهای 1372 الی 1376 به شرح زیر است .

	1372	1373	1374	1375	1376
فروش	‌100%	100%	100%	100%	100%
بهای‌تمام‌شده‌کالای‌فروش‌رفته	76	78	79	80	82
هزینه های عمومی اداری	11	11	10	11	13
هزینه بهره	1	1	1	1	2
مالیات بردرآمد	5	4	4	3	1
سود خالص	7	6	6	5	2

        صورت ســود و زیـــان استاندارد شده تا حدود زیادی به سوالات مطروحه در بخش قبلی پاسخ می‌دهد برای مثال کاهش در سود خالص سال 1376 ناشی از افزایش در بهای تمام شده کالای فروش رفته، افزایش هزینه‌های عمودی اداری و افزایش در هزینه‌‌های بهره است. هنگامی که صورتهای مالی بیش از یک دوره استاندارد می‌شود باید در مقایسه ارقام استاندارد احتیاط کرد. برای مثال هزینه بهره سال 1375 ، 1% فروش است و در سال 1376 ، 2% فروش است، نمی‌توان ادعا کرد که هزینه بهره در سال 1376 دو برابر شده است مفهوم استاندارد‌کردن صورتهای مالی سنجش روابط بین ارقام صورتهای مالی در یک دوره است و نباید این اجزاء بعنوان یک روند بررسی شوند.

2)     تجزیه و تحلیل نسبت های مالی:

        روابط دو یا چند رقم از یک صورت مالی را تجزیه و تحلیل نسبت های مالی گویند که امروزه بطور گسترده‌ای مورد استفاده قرار می‌گیرد . معمولاً نسبت‌های مالی برای ارزیابی چهار جنبه از عملیات محاسبه می‌شوند . این چهار جنبه عبارتند از:

1) نقدینگی

2) فعالیت

3) اهرم مالی

4) سود آوری

برای اطلاع از ادامه مطلب، لطفا فایل PDF را دریافت و مطالعه نمایید.

منبع: http://www.irbourse.com